Merzifon’un Marınca Köyü'nde (Kara Mustafa Paşa Köyü) doğan Kara Mustafa Paşa'nın babası Oruç Bey, annesi ise Abide Hatun'dur. Babası Oruç Bey'in vefatından sonra, Kara Mustafa Paşa, babasının yakın arkadaşı olan Köprülü Mehmet Paşa'nın himayesine verilmiştir. Zamanla sadrazamlığa kadar yükselen Kara Mustafa Paşa, annesi Abide Hatun adına Marınca Köyü'nde bir cami yaptırmak istemiş ve inşaata başlamıştır. Ancak çatı tamamlanmadan Viyana Seferi’ne çıkmış ve geri dönememiştir. Yarım kalan caminin çatı bölümü annesi Abide Hatun tarafından tamamen işlemeli olarak tamamlanmıştır.
Caminin yapım tarihi 1680 olup, ibadete açılışı 8 Nisan 1680’dir. 2006 yılında çeşitli nedenlerden dolayı restore edilen caminin işlemeleri de yenilenmiştir. Ziyaretçilerin eski süslemeleri görebilmesi için bazı bölümler orijinal haliyle bırakılmıştır. Her yıl yurt içinden ve yurt dışından sayısız ziyaretçi camiyi görmeye gelmektedir.
Vakfiye ve Mimari Yapısı
Vakfiye ve kitabesinden anlaşıldığına göre, cami 1091 (1680) yılında Kara Mustafa Paşa tarafından, annesi Abide Hatun adına yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı ve toprak dam örtülü olan caminin üst örtüsü, ahşap kirişleme sistemi ile yapılmıştır. Tavandaki kirişler ve kiriş aralıkları doğal bitki ve çiçek motifleri ile süslenmiştir. Bu nakışlar, benzer örnekleri az bulunan sanat eserleri arasındadır. Ancak zaman içinde caminin tabanında su birikmesi sonucu hasar meydana gelmiştir.
2006 Yılında Gerçekleştirilen Restorasyon
2006 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyon çalışması yapılmış ve cami, özgün yapısına zarar verilmeden yenilenmiştir. Tavandaki bitki ve çiçek motifleri aslına uygun şekilde restore edilmiş, bazı bölümler ise orijinal haliyle bırakılmıştır. Bunun sebebi, ziyaretçilerin eski ve yeni motifleri karşılaştırabilmesine olanak sağlamaktır. Restorasyon sayesinde caminin tarihi dokusu korunmuş, geleceğe taşınması sağlanmıştır.
Camii'nin Genel Özellikleri
Caminin toplam arsa alanı 1.400 m², iç alanı ise 402 m²'dir. 600 kişilik cemaat kapasitesine sahip olan caminin müştemilatı; şadırvan, lojman, tuvalet ve morgdan oluşmaktadır. Yapı taş malzeme ile inşa edilmiş olup, çatısı kiremit ile örtülüdür.
Ziyaret ve Turizm Açısından Önemi
Merzifon ilçesi Kara Mustafa Paşa Köyü’nde bulunan Abide Hatun Camii, Osmanlı döneminden günümüze ulaşan nadir eserler arasındadır. Özellikle tarihi yapılar ve Osmanlı dönemi süsleme sanatı ile ilgilenenler için büyük bir öneme sahiptir. Türkiye’nin farklı bölgelerinden ve yurt dışından gelen ziyaretçiler, bu eşsiz yapıyı görmek ve tarihi atmosferi deneyimlemek için Marınca Köyü'ne akın etmektedir. Caminin restorasyon sürecinde orijinal dokusunun korunması, sanatsal ve kültürel açıdan büyük bir kazanım sağlamıştır.
Cami, hem ibadet hem de kültürel turizm açısından önemli bir konumda yer almakta olup, tarihi eserlerin korunmasının gerekliliğini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Günümüzde ziyaretçilerine kapılarını açık tutan bu eşsiz yapı, geçmişin izlerini taşımaya ve gelecek nesillere aktarmaya devam etmektedir.
